Ανασυγκρότηση της λιανικής αγοράς καπνοβιομηχανικών πορϊόντων σε προνοιακή βάση και ανάθεση της αρμοδιότητας αδειοδότησης – Εποπτείας των περίπτερων – Ψιλικών – Mini market στους αίρετους περιφερειάρχες

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

 

ΘΕΜΑ: «Ανασυγκρότηση της Λιανικής Αγοράς Καπνοβιομηχανικών Προϊόντων σε προνοιακή βάση και ανάθεση της αρμοδιότητας αδειοδότησης – εποπτείας των περιπτέρων – ψιλικών – mini market στους Αιρετούς Περιφερειάρχες».

 

…………………………………………..

 

Ι. Σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 2 του ισχύοντος Συντάγματος, «2. Πολύτεκνες οικογένειες, ανάπηροι πολέμου και ειρηνικής περιόδου, θύματα πολέμου, χήρες και ορφανά εκείνων που έπεσαν στον πόλεμο, καθώς και όσοι πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Kράτος.»

Σε εκτέλεση της παραπάνω συνταγματικής επιταγής, θεσπίστηκε και ίσχυσε ως διαχρονικά τροποποιήθηκε το ν.δ. 1044/1971, το οποίο μεταξύ των λοιπών ευεργετημάτων προέβλεψε την αποκλειστική παραχώρηση της άδεια εκμεταλλεύσεως περιπτέρου σε κοινοχρήστους χώρους πόλεων και κωμών στους παραπάνω δικαιούχους, κατόπιν αποφάσεως του κατά τόπον Αρμοδίου Νομάρχη.

ΙΙ. Με το άρθρο 94 παρ. 7 του νόμου 3852/2010 (Φ.Ε.Κ87’/Α/07.06.2010), προστέθηκε στις αρμοδιότητες των Δήμων, ως περίπτωση 34 στο άθρο 75 παρ. ΙΙ του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, «Η εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας για τη χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης περιπτέρων», ήτοι των παραπάνω διατάξεων του ν.δ. 1044/1971.

Η παραπάνω διάταξη ορθώς επικρίθηκε ως ατυχής, διότι α) η αποκατάσταση των κατηγοριών δικαιούχων είχε διαδημοτική αναφορά και όχι τοπικό – δημοτικό χαρακτήρα χαρακτήρα, β) η διαχείριση της προνοιακής αποκατάστασης από τους Δήμους δεν παρείχε εχέγγυα αμεροληψίας, καθώς κατά την πρακτική εναρμόνιση του δημοσίου συμφέροντος της αποκατάστασης των δικαιούχων με εκείνο της προστασίας της κοινοχρησίας, οι Δήμοι προσανατολίζονται αποκλειστικά στο δεύτερο με αποτέλεσμα την επί της ουσίας κατάργηση της προνοιακής αποκατάστασης στην πράξη.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ουδείας Δήμος δημοσίευσε τα έτη 2011 και 2012 πίνακα σχολαζόντων περιπτέρων, ως όριζαν οι διατάξεις του ν.δ. 1044/1971, ούτε προέβη σε αποκατάσταση δικαιούχων, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των Δήμων δεν ενέκρινε τις μισθώσεις περιπτέρων ούτε την μετατόπισή τους για λόγους αποδοτικότητας, κατόπιν αίτησης των δικαιούχων. Αντιθέτως, η συντριπτική πλειοψηφία των Δήμων εξαπέλυσε πογκρόμ σε βάρος των δικαιούχων, με αναγκαστικές μετατοπίσεις σε θέσεις ήσσονος αποδοτικότητας, κατά παράβαση του άρθρου 20 του ν.δ. 1044/1971, με βάση τα συμφέροντα παροδίων ιδιοκτητών και με αυθαίρετη, συγκεκχυμένη και εν πολλοίς προσχηματική και αναιτιολόγητη επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος. Επίσης, κατεγράφησαν αυθαίρετες συμπεριφορές, όπως άρνηση παραχώρησης κοινοχρήστων χώρων αναγκαίων για την λειτουργία των περιπτέρων σύμφωνα με τις κείμενες υγειονομικές διατάξεις και τις διατάξεις για την ασφάλεια και υγιεινή της εργασίας.

ΙΙΙ. Ακολούθησε η διάταξη του άρθρου πρώτου υποπαραγράφου ΣΤ2 του Ν. 4093/2012, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 76 του Ν. 4257/2014 (ΦΕΚ 93/Α’/14.04.2014), καθώς και η συλλήβδην κατάργηση διατάξεων του ν.δ. 1044/1971 από την υποπαράγραφο ΣΤ3 του άρθρου πρώτου του Ν. 4254/2014 (ΦΕΚ 85/Α’/07.04.2014) Με τις παραπάνω διατάξεις, με το πρόσχημα της απελευθέρωσης της αγοράς Καπνοβιομηχανικών Προϊόντων, το δικαίωμα εκμετάλλευσης περιπτέρου αποσυνδέθηκε πλήρως από τους προνοιακούς του σκοπούς και θεσμίστηκε ως δημοτικό έσοδο, καθώς η δημιουργία, η διατήρηση και ο τύπος (διαστάσεις) περιπτέρου εξαρτήθηκε από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και η εκμίσθωσή του από την διεξαγωγή δημοπρασίας. Για τους δικαιούχους ΑΜΕΑ του ν.δ. 1044/1971, θεσπίστηκε ως μεταβατικό καθεστώς η διατήρηση εφ’ όρου ζωής αυτών και των συζύγων ή ΑΜΕΑ τέκνων τους σε περίπτωση αποβιώσεως του δικαιούχου για δέκα (10) έτη.

Η παραπάνω διάταξη δικαίως επικρίθηκε διότι α) κατήργησε ένα προνοιακό ευεργέτημα σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού χωρίς κανένα κόστος για την Πολιτεία, β) η παραπάνω κατάργηση δεν συνέβαλλε στην απελευθέρωση του επαγγέλματος, αφού τα περίπτερα ως κατασκευές σε κοινοχρήστους χώρους εξ ορισμού είναι συγκεκριμένου αριθμού χωρίς ιδιαίτερα περιθώρια πολλαπλασσιαμού τους, ενώ η προσβαση σε αυτή ήταν ελεύθερη δευτερογενώς δια της εκμισθώσεως των αδειών από τους δικαιούχους και γ) έφερε τους δικαιούχους ΑΜΕΑ και τους μισθωτές επαγγελματίες καπνοπώλες σε θέση ανταγωνιστική απέναντι στα συμφέροντα των Δήμων, καθώς η ταχύτερη έξωσή τους από τα περίπτερα συνεπάγεται την εκμίσθωσή τους από τους Δήμους.

Η εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων, καταργήσεων και απορρυθμίσεων είχε διαλυτικές συνέπειες για τους δικαιούχους του ευεργετήματος και τους μισθωτές επαγγελματίες – καπνοπώλες.

 

 

Συνοπτικά:

1.-Τέσσερα ολόκληρα χρόνια μετά την παραπάνω διάταξη, ουδείς Δήμος έχει εκδώσει κανονιστική απόφαση χωροθέτησης σύμφωνα με την παρ. 1 της κανονιστικής διάταξης, ενώ οι δικαιούχοι αποβιώνουν, τα περίπτερα αποξηλώνονται και μειώνεται δραματικά ο αριθμός των διαθέσιμων αδειών προς μίσθωση.

2.- Ελάχιστοι Δήμοι έχουν διαθέσει ολίγιστες θέσεις σε δικαιούχους ΑΜΕΑ κατά παράβαση της υποχρέωσής τους να διαθέτουν το 30% των σχολαζουσών αδειών.

3.-Κανένας Δήμος δεν παραχωρεί στα περίπτερα τους αναγκαίους για την λειτουργία τους χώρους, με αποτέλεσμα τον οικονομικό στραγγαλισμό τους και την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις υγειονομικές διατάξεις, παρά της συστάσεις του Υπουργείου Υγείας (Εγκύκλιος Υ1γ/ΓΠ/οικ.45936/21.05.2013, ΑΔΑ: ΒΕΝΜΘ-ΡΟΥ).

4.- Παρά την ένταξη των περιπτέρων με την νέα υγειονομική διάταξη στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, κατά βάναυση παράβαση της αρχής της ισότητας οι Δήμοι προωθούν τον οικονομικό στραγγαλισμό των δικαιούχων και μισθωτών θεσπίζοντας ασύμφορα δημοτικά τέλη και πάντα υπέρτερα των λοιπών κατηγοριών καταστημάτων.

5.-Οι Δήμοι αρνούνται με προφάσεις τις μετατοπίσεις των περιπτέρων για λόγους αποδοτικότητας, ενώ προωθούν αυθαίρετες αναγκαστικές μετατοπίσεις σε θέσεις ανύπαρκτης αποδοτικότητας.

6.-Οι μέχρι σήμερα επαγγελματίες μισθωτές – καπνοπώλες εξωθούνται προς την μαζική ανεργία, καθώς αδυνατούν να συμμετέσχουν στις δημοπρασίες ελλείψει της απαιτούμενης φορολογικής ενημερότητας, ασφαλιστικής ενημερότητας, δημοτικής ενημερότητας , καθώς και εγγυητικής επιστολής τράπεζας που υποχρεωτικά ζητούνται ως όροι για την συμμετοχή τους σε δημοπρασία.

 

ΙΙΙ. Εκκινώντας από την άποψη ότι συντρέχουν σαφείς λόγοι δημοσίου συμφέροντος για την οργάνωση της λειτουργίας των περιπτέρων, προωθούμε ένα σύστημα εποπτείας της λιανικής αγοράς καπνοβιομηχανικών προϊόντων από τις περιφέρειες και τη συμβολή του Δήμου μόνο σε καθεστώς παροχής απλής γνώμης, όπως στο προϊσχύον καθεστώς. Οι παραπάνω λόγοι δημοσίου συμφέροντος συνίστανται:

Α) Η εκπλήρωση εκ μέρους του κράτους της υποχρέωσης ειδικής κοινωνικής μέριμνας προς ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

Το άρθρο 21 του Συντάγματος αναγορεύει την μέριμνα αυτή σε υποχρέωση και προγραμματικό σκοπό της πολιτείας. Επιβάλλεται η αποκατάσταση του θεσμού ως κοινωνικής αντίληψης και μάλιστα χωρίς δαπάνη της πολιτείας, με μέριμνα για τον εκσυγχρονισμό του και την προσθήκη θυμάτων κατά την υπηρεσία από όλα τα σώματα ασφαλείας.

Β) Η προστασία της δημόσιας υγείας, όπως προκύπτει από υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις που επιβάλλουν την εισαγωγή περιορισμών στη διάθεση των προϊόντων καπνού.

Η δικαιοπολιτική στρατηγική είναι η διάθεση προϊόντων από εξειδικευμένα καταστήματα, στα οποία να περιορίζεται αποκλειστικά η έκθεση και η διάδοσή τους, ώστε να μην ενθαρρύνεται η κατανάλωση καπνού με την παροχή απεριόριστης ευχέρειας πρόσβασης στα αντίστοιχα προϊόντα. Τα καταστήματα αυτά πρέπει να είναι εφοδιασμένα με ειδική άδεια, ώστε να εποπτεύεται η εφαρμογή των οικείων περιοριστικών διατάξεων μέσω διοικητικών κυρώσεων, όπως επί παραδείγματι γύρω από τη διαφήμιση ή τη διάθεση προϊόντων σε ανηλίκους.

Οι Περιφέρειες, υπό τις οποίες λειτουργούν οι υγειονομικές διευθύνσεις, έχουν την αναγκαία υποδομή για την εφαρμογή των θεσπισμένων διοικητικών μέτρων της πολιτικής κατά του καπνού.

Η έλλειψη κάθε εποπτείας από τους Δήμους ανοίγει διάπλατα το δρόμο για τη διάδοση των προϊόντων καπνού σε ανηλίκους και άλλες προστατευόμενες ομάδες, αλλά και την υποβοήθηση της λαθραίας διακίνησης λαθραίων ή απομιμητικών προϊόντων καπνού, επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία.

Απαγορεύεται δε ρητά από τις υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις της διεθνούς Συνθήκης για τον Έλεγχο του καπνίσματος (WHO Framework Convention on Tobacco Control – FCTC), η οποία υπογράφηκε από τα 192 μέλη του Π.Ο.Υ. και τέθηκε σε εφαρμογή από το Φεβρουάριο του 2005. Η ως άνω συνθήκη κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον νόμο 3420/2005. Σύμφωνα δε με το άρθρο 15 παρ. 7, το οποίο έχει ως αντικείμενο τα μέτρα για την καταστολή της παράνομης και λαθραίας εμπορίας προϊόντων καπνού:

«7. Κάθε Συμβαλλόμενο Μέρος θα προσπαθήσει να υιοθετήσει και να εφαρμόσει περαιτέρω μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της αδειοδότησης, όπου είναι απαραίτητο, για τον έλεγχο ή τη ρύθμιση της παραγωγής και διάθεσης προϊόντων καπνού με σκοπό την πρόληψη της παράνομης εμπορίας.».

Γ) Η εκπλήρωση σκοπών φορολογικής πολιτικής και οργάνωσης του εμπορίου καπνού

Για την καταστολή της λαθρεμπορίας προτείνεται η τήρηση από την περιφέρεια μητρώου Λιανοπωλητών και Χονδρεμπόρων επί καταβολή ετησίου δικαιώματος και η υποχρεωτική εκτύπωση του αριθμούς της άδειας σε όλα τα παραστατικά διακίνησης.

Επίσης, προτείνουμε την μεταφορά όλων των πόρων από την λειτουργία των περιπτέρων στην περιφέρεια για την εκπλήρωση του παραπάνω σκοπού και συγκεκριμένα: α) των μισθωμάτων των σχολαζόντων περιπτέρων, β) των τελών διαφήμισης στις τέντες των περιπτέρων.

 

 

Ο πληρεξούσιος Δικηγόρος

Ευάγγελος Παπαγιάννης

Τηλέφωνο: 210 6922247 / 6974 072268

e-mail: evaggelospapagiannis@gmail.com