Σεισάχθεια.
Άρθρο του Γιάννη Λιονάκη Β΄ Αντιπροέδρου του Επιμελητηρίου.
Στο τελευταίο μου άρθρο δύο μήνες πριν περίπου είχα προβλέψει την άμεση αύξηση των spread των Ελληνικών ομολόγων στις 170 μονάδες βάσης τουλάχιστον με ιστορικό χαμηλό τις 15. Σήμερα που γράφω οι εξελίξεις με ξεπέρασαν .Μεσολάβησε βέβαια και η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελληνικής Οικονομίας από τον Διεθνή Οίκο Αξιολόγηση Standard 8 Poor’s και τα sread των Ελληνικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές ξεπέρασαν τις 270 μονάδες βάσης. Οι αρμόδιοι ανακοίνωσαν ότι αυτή η εξέλιξη θα κοστίσει στην Ελληνική Οικονομία συγκριτικά με τον προηγούμενο χρόνο τουλάχιστον 500 εκατ. Ευρώ. Η πρόσφατη υπερκάλυψη των εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου αξίας 25 δις ευρώ δεν πρέπει να προσμετρηθεί θετικά για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι τα έντοκα γραμμάτια αυτά είναι βραχυπρόθεσμα ( διάρκειας 36 & 12 μηνών) και με υψηλές αποδόσεις αποτελούν δηλαδή ένα ελκυστικό επενδυτικό προϊόν . Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η απορρόφηση τους έγινε κυρίως από Ελληνικές Τράπεζες στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών οφελών για το Ελληνικό Δημόσιο μετά την παροχή των 28 δις.
Οπωσδήποτε η κυβέρνηση έχει μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση της Ελληνικής Οικονομίας σήμερα ανεξάρτητα από την διεθνή οικονομική συγκυρία που την επιδεινώνει. Καταλογίζεται σ’ αυτή ότι στα πέντε χρόνια που κυβερνά απέτυχε να κάνει δημοσιονομική εξυγίανση περικόπτοντας δαπάνες και αυξάνοντας την λειτουργική αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού. Η περίφημη «Επανίδρυση του Κράτους» που επικαλέστηκε το 2004 δεν έγινε ποτέ.
Επίσης χαρακτηρίζεται από ολιγωρία και αγκυλώσεις . Παράδειγμα η καθυστέρηση και αδυναμία εφαρμογής του Δ΄ Κοινοτικού Πλαισίου στήριξης (2007-2013) . Ήδη πέρασαν 2 χρόνια και δεν έχει γίνει καμία σχετική εισροή κοινοτικών κεφαλαίων . Η καθυστέρηση αυτή υπολογίζεται ότι μόνο το 2008 στέρησε κοινοτικούς πόρους 8 δις ευρώ από την ευρύτερη οικονομία της χώρας .
Παρά όμως το βαρύ κλίμα και τις δυσοίωνες προβλέψεις πιστεύω ότι η Ελληνική Οικονομία στον παρόντα χρόνο της διεθνούς κρίσης ευνοείται συγκριτικά με άλλες πολύ ισχυρότερες . Η Γερμανία λόγου χάριν είναι μία έντονα εξωστρεφής οικονομία που στηρίζεται στις εξαγωγές της . Η διεθνής πτώση της κατανάλωσης αντανακλά άμεσα σ’ αυτή δυσκολεύει τις εξαγωγές της μειώνει το πραγματικό Α.Ε.Π. της δημιουργεί κλείσιμο επιχειρήσεων και ανεργία. Η Ελλάδα αντίθετα είναι σταθερά ελλειμματική αναφορικά με το ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών. Εισάγουμε πολύ περισσότερο . Η διεθνής πτώση της κατανάλωσης και η πτώση των τιμών μας ενισχύει γιατί θα εισάγουμε φθηνότερα. Όλοι ζούμε το παράδειγμα με τα καύσιμα. Το πετρέλαιο θέρμανσης που πέρυσι έφτανε τα 85 λεπτά το λίτρο σήμερα είναι στα 45 λεπτά. Το ίδιο ακόλουθα πρέπει να συμβεί με πολλά άλλα είδη πρώτης ανάγκης αρκεί το Υπουργείο Ανάπτυξης να εφαρμόσει κατάλληλους μηχανισμούς ελέγχου.
Ο παγκόσμιος αποπληθωρισμός μας ευνοεί . Όμως δεν αρκεί μόνο αυτό. Η κρίση πρέπει να μας αφυπνίσει. Ζητούμενο είναι η αυτάρκεια. Το γράφω διαρκώς . Πρέπει να δοθούν ισχυρά κίνητρα για επενδύσεις που αφορούν παραγωγή πραγματικών οικονομικών μεγεθών. Και βέβαια οι κρατούντες πρέπει να καταλάβουν ότι δεν υπήρξε ούτε θα υπάρξει δημοκρατία με πλούσιο κράτος και φτωχούς πολίτες. Όταν την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης εξαγριωμένοι πολίτες διαμαρτύρονταν έξω από τα ανάκτορα η τότε Βασίλισσα Μαρία –Αντουανέτα ρώτησε τους αυλικούς της γιατί φωνάζουν . Αφού της απάντησαν ότι φωνάζουν γιατί δεν έχουν ψωμί να φάνε εκείνη με αλαζονική αφέλεια είπε : « Ας φάνε τότε παντεσπάνι» .
Δυστυχώς στην πολιτική ζωή της Ελλάδος τα τελευταία χρόνια υπήρξαν πολλές Μαρίες – Αντουανέτες σε καίρια πόστα . Πρόσφατα στη συζήτηση στην Βουλή για τον Προϋπολογισμό στελέχη της Αντιπολίτευσης λαϊκίζοντας κατηγόρησαν την κυβέρνηση επειδή μείωσε το πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων λες και μεσούσης της κρίσης έχουμε ανάγκη από πλατείες σιντριβάνια και γιοφύρια. Μα θα αναρωτηθεί κανείς και οι δρόμοι ? Δεν χρειάζεται οδικό δίκτυο ? Πώς θα δημιουργηθούν επενδύσεις σε μη προσβάσιμες περιοχές ? Η απάντηση είναι απλή . Ας δημιουργήσουμε βιοτεχνίες βιομηχανίες κ.λ.π. σε περιοχές που έχουν επαρκή πρόσβαση και στη συνέχεια αφού ξεπεραστεί χρονικά και πρακτικά η κρίση περισσότερο αυτάρκεις και σε τροχιά ανάπτυξης αναβαθμίζουμε και το οδικό δίκτυο. Πρώτα το ψωμί μετά το παντεσπάνι.
Ανέφερα ότι η κυβέρνηση έχει μερίδιο ευθύνης για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδος σήμερα. Ευθύνες έχουν φυσικά και οι προηγούμενες κυβερνήσεις . Όμως οι ευθύνες δεν επιμερίζονται αναλογικά με το χρόνο διακυβέρνησης αλλά με το είδος και το ειδικό βάρος των αποφάσεων που καθένας έλαβε σε δεδομένο χρόνο με αυτά που έπραξε ή που όφειλε να πράξει και δεν το έκανε. Πιστεύω ότι το μεγαλύτερο λάθος που καθόρισε αρνητικά την πορεία όλως μας κράτους και πολιτών έγινε το 1999 όταν η τότε κυβέρνηση υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε να κλειδωθεί η ισοτιμία του ευρώ στις 34075 δραχμές. Και εξηγούμαι. Στις αγορές συναλλάγματος τότε η ισοτιμία δολαρίου δραχμής ήταν 1 δολάριο- 325 δραχμές και η ισοτιμία ευρώ – δολαρίου 1ευρώ -082 δολάρια . Πρέπει να σημειωθεί ότι στην διεθνή αγορά συναλλάγματος νομίσματα όπως η δραχμή είναι πάντα υποτιμημένα γιατί οι μητρικές – αδύναμες οικονομίες έχουν μικρή δυνατότητα να προστατεύσουν το νόμισμα τους . Αντιπαρέρχομαι όμως της σκέψης αυτής και υπολογίζοντας μαθηματικά βρίσκω ότι η σωστή ισοτιμία το συγκεκριμένο χρόνο έπρεπε να ήταν 1 ευρώ – 26650 δραχμές . Η τότε κυβέρνηση αγοράζει το ευρώ με 34075 δρχ. δηλ. 22% ακριβότερα. Ο τότε πρωθυπουργός κορεσμένος από τα πολιτικά οφέλη που η είσοδος της Ελλάδος στην ΟΝΕ του επιφέρει επαναπαύεται στις δάφνες του και δεν διαπραγματεύεται . Πιθανόν δεν έχει και την πολιτική βαρύτητα να διαπραγματευτεί . Οι συνέπειες είναι καταστροφικές.
Την 1η Ιανουαρίου 2001 όλοι οι Έλληνες χάνουν 22% από το εισόδημα τους . Φανταστείτε ένας μισθωτός που έπαιρνε 250.000 δρχ. το μήνα αν η αλλαγή γινόταν σωστά ( με 26650) θα αμειβόταν με 938 € αντ’ αυτού όμως η αμοιβή του ήταν 733 ευρώ. Η νέα πραγματικότητα οδήγησε παραγωγούς εμπόρους και επαγγελματίες σε άνοδο τιμών για να αντεπεξέλθουν. Οι στρογγυλοποιήσεις σ’ ευρώ πάντα ανοδικά έγιναν καθημερινή πρακτική. Οι καταναλωτές υπέφεραν η κοινωνία βρέθηκε μέρα με τη μέρα σε οικονομικό αδιέξοδο. Όμως οι τράπεζες ήταν παρούσες . Χορηγούσαν δάνεια διογκώνοντας το βραχυπρόθεσμα κέρδη τους όχι για την ανάπτυξη αλλά για να μπορέσουν οι Έλληνες πολίτες να μην υποβαθμίσουν το επίπεδο διαβίωσης τους που με κόπο είχαν προάγει τα προηγούμενα χρόνια. Και σταδιακά φτάσαμε στη σημερινή πραγματικότητα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και της οικονομικής ασφυξίας με δεδομένο ότι οι τράπεζες υπό τη σκιά της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης αρνούνται να συνεχίσουν το γαϊτανάκι χορήγησης πάσης φύσεως δανείων.
Την προηγούμενη βδομάδα ο μεγαλύτερος γιος μου ο Δημήτρης πηγαίνει Α΄ Γυμνασίου έγραφε τεστ στην Ιστορία. Στην επανάληψη που κάναμε μαζί είχα την ευκαιρία να θυμηθώ την Σεισάχθεια που και εγώ είχα διδαχθεί όταν ήμουν παιδί . Το 600 π.χ. στην Αρχαία Αθήνα έμποροι βιοτέχνες και αγρότες δανείζονταν από τους αριστοκράτες της εποχής υποθηκεύοντας την ατομική τους ελευθερία. Όσοι από αυτούς δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους γίνονταν δούλοι. Ο Σόλωνας ένα από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας κατήργησε τα χρέη απελευθέρωσε αυτούς που είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών και απαγόρευσε στο εξής να δανείζεται κάποιος με εγγύηση την προσωπική του ελευθερία. Αυτό το νομοθέτημα του Σόλωνα είναι η περίφημη Σεισάχθεια. Στη συνέχεια ήρθε ο Κλεισθένης η εδραίωση της Δημοκρατίας και ο «χρυσός αιώνας» του Περικλή. Αλήθεια πόσοι από εμάς δεν αγωνιζόμαστε καθημερινά να αντεπεξέλθουμε σε οικονομικές υποχρεώσεις και δάνεια για να μην απολέσουμε την κοινωνική μας αυθυπαρξία και αξιοπρέπεια?
Ο Πρόεδρος του ΟΑΑΣΑ προ ημερών δήλωσε : « Γενικά αλλά πολύ περισσότερο σε περιόδους κρίσης δεν έχει σημασία το ύψος του Δημόσιου Χρέους αλλά η δυναμική και οι προοπτικές μιας οικονομίας.»
Πιστεύω ότι αυτή η κυβέρνηση στον παρόντα χρόνο πέρα από τα αναπτυξιακά μέτρα που επιβάλλεται να λάβει οφείλει να νομοθετήσει τη Νεοελληνική Σεισάχθεια. Για να αποκτήσουμε όλοι Προοπτική. Αλλιώς ……….